زهرا عباس نژاد

/ يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيوتَ النَّبِي إِلَّا أَنْ يؤْذَنَ لَکمْ…وَ إِذا سَأَلْتُمُوهُنَ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ذلِکمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکمْ وَ قُلُوبِهِنَّ وَ ما کانَ لَکمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَ لا أَنْ تَنْکحُوا أَزْواجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَداً إِنَّ ذلِکمْ کانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيماً[1]
هرگاه از همسران پيامبر چيزي از وسايل زندگي(به عنوان عاريت) خواستيد از پشت پرده بخواهيد؛ اين رفتار براي دل هاي شما و دل هاي آنان به پاکي و پاکدامني است و شما حقّ نداريد که رسول خدا را آزار دهيد و با همسران او پس از رحلتش ازدواج کنيد که اين کار نزد خداوند(گناهي) بزرگ است.

نکته ها
اجازه گرفتن براي ورود به خانه ديگران، مخصوص خانه پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله نيست، همان گونه که در سوره نور مي خوانيم: «لا تَدْخُلُوا بُيوتاً غَيرَ بُيوتِکمْ حَتَّي تَسْتَأْنِسُوا»[2]در اين آيه قسمت هايي از آداب مهماني مطرح شده، و در آيات ديگر بخش هاي ديگري از آن آمده است:
*هنگام ورود، سلام کنيد. «فَسَلِّمُوا»[3]
*اگر جواب ردّ دادند ناراحت نشويد و برگرديد. «إِنْ قِيلَ لَکمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا»[4]
*نوع پذيرايي به خصوص اگر دعوت کرده ايد، خوب باشد. و «جاءَ بِعِجْلٍ حَنِيذٍ»[5]
*سفره را نزد مهمان ببريد، نه آنکه مهمان را به محل پذيرايي ببريد. «فَقَرَّبَهُ إِلَيهِمْ»[6]در روايات نيز ده ها نکته و دستور پيرامون آن وارد شده است.«إِناهُ» به معناي پخته شدن غذاست و «غَيرَ ناظِرِينَ إِناهُ» يعني مهمان زودتر از وقت پذيرايي نيايد تا منتظر پخته شدن غذا بماند. خانه پيامبر، اتاق هاي متعدّد داشته و هريک از همسران در اتاقي زندگي مي کردند.«بُيوتَ النَّبِي»خطاب هايي که در اين آيه درباره زنان پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله آمده است، در حقيقت مربوط به همه زنان مسلمان است، به دليل «أَطْهَرُ لِقُلُوبِکمْ وَ قُلُوبِهِنَّ» که خداوند درباره هر زن و مردي پاکدلي را مي خواهد. چون خطر سوء استفاده از همسران پيامبر، مهم تر از حقّ شخصي آنهاست، بايد بعد از پيامبر حقّ ازدواج با ديگران از آنان سلب شود. «وَ لا أَنْ تَنْکحُوا أَزْواجَهُ»

پيام ها
1-ايمان، مستلزم رعايت ادب و آداب اجتماعي است. يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا…
2-حقّ آرامش در مسکن براي همگان محترم است، خصوصاً براي پيامبر «لا تَدْخُلُوا بُيوتَ النَّبِي»
3-بهتر آن است که مهماني در منزل باشد.(نه در مهمان سرا و هتل) بُيوتَ النَّبِي….
4-صاحب خانه حقّ دارد به کسي اذن ورود ندهد. «إِلَّا أَنْ يؤْذَنَ لَکمْ»
5-پذيرايي از مهمان، از سيره پيامبر اکرم است. إِلي طَعامٍ…دُعِيتُمْ
6-اصل مهماني مهم است، نه نوع غذا. إِلي طَعامٍ…دُعِيتُمْ
7-دين جامع آن است که هم براي مسايل جزيي همچون پذيرايي از مهمان و هم بزرگ ترين مسايل حکومتي برنامه داشته باشد. يؤْذَنَ لَکمْ - غَيرَ ناظِرِينَ - فَانْتَشِرُوا…
8-بي دعوت به مهماني نرويد. «إِذا دُعِيتُمْ»
9-در اسلام، مردم عادّي مي توانند به خانه اول شخصيت ديني رفت و آمد کرده و حتّي مهمان شوند. بُيوتَ النَّبِي…دُعِيتُمْ
11-از آداب مهماني آن است که بعد از خوردن غذا خانه را ترک کنيد. «فَانْتَشِرُوا» و منزل ميزبان را محلّ گفت و شنود قرار ندهيد. «وَ لا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ»
12-اذيت کردن ميزبان ممنوع است. «يؤْذِي النَّبِي»(گرچه با بردن فرزندان و يا همراهان باشد. تحقير غذا وناچيز شمردن آن نيز مصداق اذيت ميزبان است.)
13-پيامبر، از اتلاف وقت در گفتگوهاي بي مورد رنج مي برد. «لا مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذلِکمْ کانَ يؤْذِي النَّبِي»
14-رنجاندن لازم نيست ظاهري و جسمي باشد، فشار اخلاقي و روحي نيز آزار دادن است. «ذلِکمْ کانَ يؤْذِي»
15-صاحبخانه را در بن بست و رودربايستي قرار ندهيد. «فَيسْتَحْيي مِنْکمْ»
16-سکوتي که بر اساس حيا و رودربايستي باشد، علامت رضايت نيست.«فَيسْتَحْيي مِنْکمْ»
17-پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله شخص با حيايي بود. «فَيسْتَحْيي مِنْکمْ»
18-اگر به دليلي شخصي از روي حيا سکوت کرد، ديگران سکوت را بشکنند و حقّ را بيان کنند و بار خجالت را از دوش او بردارند. «وَ اللَّهُ لا يسْتَحْيي مِنَ الْحَقِّ»
19-ارتباط با ديگران و داد و ستد زنان، با حفظ حجاب مانعي ندارد. «فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ»
20-زنان پيامبر محصور نبوده و با بيرون از منزل در ارتباط بودند.[7] «فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ»
21-در استدلال بر لزوم حجاب زن، دليلي بياوريد که مورد اتّفاق همه باشد.«ذلِکمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکمْ»
22-در نحوه ارتباط زنان و مردان، بايد محور کارها تقوا و پاکدلي باشد. «أَطْهَرُ لِقُلُوبِکمْ وَ قُلُوبِهِنَّ»
23-نگاه نامحرمان به يکديگر، در دل آنان تأثير گذار است. «فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ذلِکمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکمْ وَ قُلُوبِهِنَّ»
24-حجاب به نفع زن و مرد هر دو است. «أَطْهَرُ لِقُلُوبِکمْ وَ قُلُوبِهِنَّ»
25-رابطه با نامحرم بدون حفظ حجاب، سبب رنجاندن رسول اکرم صلي الله عليه و آله است.«وَ ما کانَ لَکمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ»
26-آزار پيامبر از گناهان کبيره است. «کانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيماً»[8]

پي نوشت ها
[1] احزاب/ 53
[2] نور/ 27.
[3] نور/ 61.
[4] نور/ 28.
[5] هود/ 69.
[6] ذاريات/ 27.
[7] شايد امروزه کسانى باشند که اگر يک ليوان آب از همسرشان بخواهى ناراحت مى‏شوند که‏چرا با خانم من سخن گفتيد، ولى قرآن مى‏فرمايد: با حفظ حجاب از زنان پيامبر نيز مى‏توان چيزى درخواست نمود.
[8] محسن قرائتى، تفسير نور، 10جلد، مرکز فرهنگى درسهايى از قرآن - تهران، چاپ: 4، 1389.